نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• علی رجایی

دانشگاه اراک

چکیده

در این مقاله به موضوع «خلقت انسان»، «خود انسان» و «انسان‌بودن»، با تکیه بر تعابیر و تفاسیر مختلف ادبی در غزلیات لسان‎الغیب حافظ و آثار گوته (Goethe 1749-1832) شاعر معروف آلمانی پرداخته می‎شود. موضوع فوق در ادبیات و آثار تغزلی ایران و آلمان با هم مقایسه می‎شود، نمونه‎های متعددی از آرا و نظرات ادبا، شعرا و فلاسفه‌ی هر دو کشور ارائه می‎گردد و با توضیحات مختلف همراه می‎شوند. سابقه و تاریخچه‌ی دیدگاه‌های دینی در خصوص خلقت انسان نیز از زاویه‌ی دیدگاه‌های ادبی مطرح می‎شوند.  در این راستا تا حدودی مشابهت‎های فرهنگی‌ادبی و برداشت‎های دینی از کتب مقدس آشکار می‎شوند. به دیدگاه‌ها و نظرات ادبای مذکور با ذکر مثال‌های متعدد و مستند از آثار آنان پرداخته می‎شود. اعتقاد به جهان ماورا و بهشت، علل هبوط و سقوط انسان به زمین، نبرد خیر و شر، نیکی و بدی، نیروهای الهی و اهریمنی در وجود انسان مطرح می‎گردد. به منظور شناخت وجود انسان و برجستگی ویژگی‎های خاص انسانی، فرق ماهیتی انسان با فرشتگان و دیگر موجودات جمع‎بندی و همراه با توضیحات به نظر خواننده می‎رسد.همچنین سعی می‎شود تا درباره­ی ابعاد مختلف شخصیتی، جایگاه انسان در هستی، تفاوت بین «انسانِ معمولی»، «اَبَرانسان» و «انسان کامل» مباحثی مطرح شود. به معیارهای «انسان‌بودن» و انسانیت اشاره می‎شود، موقعیت انسان در چالش‎های موجود در نبردهای مختلف درونی و بیرونی در پهنه‌ی وسیع هر دو ادبیات غنی ایران و آلمان با هم مقایسه می‎شوند. تأثیرات متقابل ‎فرهنگی در آثار مشهور جهانی آشکار می‎گردد. این موضوع در نهایت بر اهمیت تحقیقات و گفتگوهای میان‎فرهنگی صحه گذاشته و زمینه‎های تعامل بیشتر بین ملت‎ها را فراهم می‎سازد. همچنین بر مشابهت‎های ذاتی و ریشه‌ی مشترک انسان‎ها به واسطه‌ی آدم‌وحوا و احترام به انسانیت محض تأکید می‎گردد.

کلیدواژه‌ها

• نسان کامل
• اَبَر‎انسان
• انسانبودن
• ادبیات تطبیقی
• حافظ
• گوته
• خلقت آدم