نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• سید عین‌الحسن

دانشگاه جواهر لعل نهرو

چکیده

حافظ شیرازی برای مردم هند شاعری شناخته‌شده و محبوب است. در هندوستان حافظ را شاعری آزاداندیش و مبارز می‌شناسند که در برابر خودکامگی و ستمگری حاکمان روزگار خود ایستاده است. در این مقاله، چگونگی مقاومت حافظ در برابر خشونت و استبداد حاکمان روزگارش با استناد به ابیاتی از غزل‌های او بررسی و بازنموده می‌شود. ابتدا تعاریف مقاومت آمده و سپس مقاومت به دو نوع شدید و خفیف، تقسیم و توضیح داده می‌شود. مقاومت خفیف به­صورت کنایه، اشاره، رمز، مجاز و سمبل نشان داده می شود. بررسی دیوان حافظ نشان می‌دهد مقاومت خفیف در شعر حافظ به‌طورکامل موجود است. مقاومت خفیف حافظ در مقابل هرکسی‌ است که از آیین دینی و  مذهبی و به‌ویژه جنبه‌ی انسانی فرار می‌کند و خود را به جنبه‌ی منفی آن می‌سپارد. حافظ نماینده‌ی جرئت و شهامت بودہ و حرف خود را با جسارت اما همراه با ادب بیان کرده است. او زمامداران قدرت را به توجّه و بازبینی در اعمال خود دعوت نموده است و هیچ‌گاه از دایره‌ی ادب بیرون نرفته است.

کلیدواژه‌ها

• حافظ
• مقاومت
• هندوستان