ترسیم نشانه‌جغرافیایی گفتمان رند در اشعار حافظ
نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استاد زبان و ادبیات فرانسه
2 دانشگاه شیراز
چکیده
نظریة نشانه‌جغرافیایی (Sémiogéographie ) گفتمان بر این فرضیه استوار است که مکان‌ها میتوانند در تعامل با حضور انسانی به بستری تبدیل گردند که محدودترین شکل زیستن تا نامحدودترین شکل حضور زیستی را تجربه کنند. رندی در گفتمان حافظ به‌مثابة فرایندی نشانه‌جغرافیایی عمل میکند که ابتدا به نظر میرسد در یک نقطة مرکزی مستقر است؛ اما به‌تدریج بر اساس تعامل (interaction) و همبستگی (interdépendance) با جهان بیرون این نقطة مرکزی بسط مییابد و در گسترهای قرار می‌گیرد که دامنة حضور خود را از ارجاعی‌ترین (référentiel) حالت تا انتزاعی‌ترین (subjectif) شکل آن توسعه می‌دهد. فضای جغرافیایی رند از تخیل چهارگانة خاک، هوا، آب و آتش عبور میکند تا به این ترتیب، استعلا یافته و از همة محدودیتهای فیزیکی عبور نماید. رند هم در جهت ایجاد نظام جغرافیایی یکپارچه حرکت میکند و هم کثرت معنایی، و هم کثرت زمانی و مکانی دارد. بر اساس این تعاریف، رند فقط یک شخص نیست، بلکه یک گسترة جغرافیایی است که از زمین تا عرش توسعه مییابد و در این گستره گاهی فضایش به اندازه فضای شطرنج است که تجلّی صحنة رقابت و فتح است و گاهی نیز به وسعت جام جهانبین است که بر همة هستی سیطره دارد. هدف اصلی این جستار این است که نشان دهد چگونه رند حافظ فضایی نشانه‌جغرافیایی را ترسیم میکند که ضمن برخورداری از حرکت و سیالیت، امکان جابهجایی داشته و از متمرکزترین وضعیت مکانی به متکثرترین وضعیت تغییر مییابد.
کلیدواژه‌ها
- تاریخ دریافت: 15 شهریور 1400
- تاریخ پذیرش: 15 شهریور 1400